Товариство Польської Культури
ім. Міхала Огінського

Dziecko nabywa obywatelstwo polskie przez urodzenie z rodziców, z których co najmniej jedno posiada obywatelstwo polskie, bez względu na miejsce urodzenia dziecka w Polsce czy za granicą. (Art. 4 pkt 1 i 2 ustawy o obywatelstwie polskim).
Zagadnienie obywatelstwa dzieci urodzonych z rodziców o różnym obywatelstwie tj. polskim i obcym, zostało uregulowane w ten sposób, że stosownie do art. 6 ust. 1 ww. ustawy dziecko takich rodziców nabywa przez urodzenie obywatelstwo polskie, bez względu na miejsce urodzenia w Polsce czy za granicą. Jednakże rodzice w oświadczeniu złożonym zgodnie przed właściwym organem (konsul dla osób zamieszkałych za granicą lub starosta - dla osób zamieszkałych w Polsce) w ciągu 3 miesięcy od dnia urodzenia się dziecka, mogą wybrać dla niego obywatelstwo państwa obcego, którego obywatelem jest jedno z rodziców, jeżeli według prawa tego państwa dziecko nabywa jego obywatelstwo.

Urodzenie lub znalezienie dziecka na terytorium Polski - Zasada ziemi/Ius Soli

Zasada ta ma zastosowanie, gdy dziecko urodzi się lub znalezione zostanie na terytorium RP,a oboje rodzice są nieznani lub nieokreślone jest ich obywatelstwo, bądź nie mają żadnego obywatelstwa (Art. 5 ustawy o obywatelstwie polskim). Dziecko takie z mocy prawa nabywa obywatelstwo polskie.

Innym sposobem nabycia obywatelstwa jest jego uzyskanie na podstawie decyzji właściwego organu władzy, tj. w drodze nadania obywatelstwa polskiego przez Prezydenta RP. (Art. 8 ustawy o obywatelstwie polskim) lub w drodze uznania za obywatela polskiego przez wojewodę. (Art. 9 ww. ustawy).

Nadanie przez Prezydenta RP

Na podstawie Art. 8 cyt. ustawy cudzoziemcowi można na jego wniosek nadać obywatelstwo polskie, jeżeli zamieszkuje w Polsce na podstawie zezwolenia na osiedlenie się (Karta Stałego Pobytu) na terytorium RP co najmniej 5 lat. W przypadkach szczególnie uzasadnionych, których cyt. ustawa nie precyzuje, można cudzoziemcowi nadać na jego wniosek obywatelstwo polskie, chociażby nie odpowiadał on warunkom wyżej określonym. Każda sprawa rozpatrywana jest indywidualnie. Nadanie obywatelstwa polskiego obojgu rodzicom rozciąga się na dzieci pozostające pod ich władzą rodzicielską. W przypadku ukończenia przez dziecko 16 roku życia, następuje to jedynie za jego zgodą. O nadaniu obywatelstwa polskiego orzeka Prezydent RP. Podanie o nadanie obywatelstwa polskiego osoby zamieszkałe w Polsce wnoszą za pośrednictwem wojewody właściwego ze względu na miejsce zamieszkania osoby zainteresowanej, a zamieszkałe za granicą - za pośrednictwem właściwego konsula.
Szczegółowy tryb postępowania w sprawach o nadanie obywatelstwa polskiego oraz wzory zaświadczeń i wniosków w tych sprawach określa rozporządzenie Prezydenta RP z dnia 14 marca 2000 roku. (Dz.U. Nr 18, poz. 231).

Cudzoziemiec ubiegający się o nadanie obywatelstwa polskiego składa następujące dokumenty:

1. własnoręcznie, w języku polskim, wypełniony wniosek o nadanie obywatelstwa polskiego,
2. poświadczoną urzędowo kopię ważnego dokumentu potwierdzającego tożsamość i obywatelstwo wnioskodawcy,
3. poświadczoną urzędowo kopię karty stałego lub czasowego pobytu, jeżeli cudzoziemiec uzyskał zezwolenie na osiedlenie się lub zamieszkanie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
4. odpis aktu urodzenia,
5. odpis aktu małżeństwa lub inny dokument określający stan cywilny,
6. własnoręcznie, w języku polskim, napisany życiorys,
7. oświadczenie o ubieganiu się o nadanie obywatelstwa polskiego w przeszłości,
8. oświadczenie o znajomości przepisów dotyczących aktualnie posiadanego obywatelstwa,
9. dokument stwierdzający brak obywatelstwa polskiego lub zwolnienie bądź zrzeczenie się obywatelstwa polskiego w przypadku, gdy wnioskodawca lub jego wstępni to obywatelstwo posiadali, albo ich poświadczone kopie, zaświadczenie o braku przeszkód prawnych do nadania obywatelstwa polskiego, o ile tak stanowi umowa międzynarodowa,
10. aktualną fotografię formatu paszportowego,
11. Dokument wydany w języku obcym należy złożyć wraz z jego tłumaczeniem na język polski, sporządzonym przez tłumacza przysięgłego lub przez konsula RP. Odpisy: aktu urodzenia oraz małżeństwa, lub inny dokument określający stan cywilny, zainteresowana osoba powinna złożyć w oryginałach. Natomiast cudzoziemcy zamieszkali w Polsce na podstawie właściwego zezwolenia przedkładają odpisy aktów stanu cywilnego wydane przez polski urząd stanu cywilnego.

Uznanie bezpaństwowca za obywatela polskiego

Na podstawie Art. 9 ustawy o obywatelstwie polskim w drodze uznania za obywatela polskiego może być uznana za obywatela polskiego osoba o nieokreślonym obywatelstwie lub nie mająca żadnego obywatelstwa (bezpaństwowiec), jeżeli zamieszkuje w Polsce na podstawie zezwolenia na osiedlenie się na terytorium RP co najmniej 5 lat. Uznanie następuje na wniosek osoby zainteresowanej i rozciąga się na dzieci uznanego, jeżeli zamieszkują one w Polsce, a jeżeli dziecko ukończyło 16 lat następuje to jedynie za jego zgodą. O uznaniu orzeka wojewoda właściwy ze względu na miejsce zamieszkania wnioskodawcy.
Ustawa przewiduje również inny - uproszczony tryb uzyskania obywatelstwa polskiego dla niektórych kategorii cudzoziemców w drodze oświadczenia woli osoby do tego uprawnionej i przyjęcia takiego oświadczenia przez właściwy organ.
Uproszczony sposób nabycia obywatelstwa polskiego przez cudzoziemca, pozostającego w związku małżeńskim z obywatelem polskim.

Uproszczony sposób nabycia obywatelstwa polskiego reguluje art. 10 cyt. ustawy. Zgodnie z nim cudzoziemiec, zarówno mężczyzna jak i kobieta, który pozostaje co najmniej 3 lata w związku małżeńskim z osobą posiadającą obywatelstwo polskie i uzyskał w Polsce zezwolenie na osiedlenie się, może złożyć oświadczenie o woli nabycia obywatelstwa polskiego przez właściwym miejscowo wojewodą. Przyjęcie złożonego przez cudzoziemca oświadczenia następuje w drodze decyzji wojewody (od 01.07.2001r. ) i powoduje nabycie obywatelstwa polskiego.
Obydwa te warunki muszą być spełnione łącznie, tzn. cudzoziemiec musi posiadać zezwolenie na osiedlenie się na terytorium RP i pozostawać co najmniej 3 lata w związku małżeńskim z obywatelem polskim. Oświadczenie może być złożone przez uprawnionego cudzoziemca tylko w ciągu 6 miesięcy od dnia uzyskania zezwolenia na osiedlenie się lub co najwyżej 3 lat i 6 miesięcy od dnia zawarcia związku małżeńskiego z obywatelem polskim. Organem właściwym w tych sprawach jest wojewoda.

Odzyskanie obywatelstwa polskiego utraconego w dzieciństwie

Do tego sposobu uzyskania obywatelstwa polskiego zaliczyć należy nabycie obywatelstwa polskiego na podstawie Art. 6 ust. 3 ustawy o obywatelstwie polskim, który stanowi, że obywatelstwo polskie nabywa dziecko, które utraciło obywatelstwo polskie na skutek oświadczenia woli rodziców o mieszanym obywatelstwie polskim i obcym (patrz pkt. 1) o wyborze dla dziecka obywatelstwa obcego, złożonego w ciągu 3 miesięcy od urodzenia się dziecka.
Dziecko takie po ukończeniu 16 lat, a przed upływem 6 miesięcy od ukończenia 18 roku życia, może złożyć przed wojewodą lub konsulem (w zależności od miejsca zamieszkania) oświadczenie o woli nabycia obywatelstwa polskiego. Wydanie przez właściwy organ, którym jest wojewoda lub konsul (o właściwości decyduje miejsce zamieszkania osoby zainteresowanej) decyzji pozytywnej skutkuje nabyciem obywatelstwa polskiego.

Odzyskanie obywatelstwa polskiego utraconego na skutek małżeństwa z cudzoziemcem - reintegracja

W trybie reintegracji, tj. na podstawie przepisu Art. 11 ustawy o obywatelstwie polskim osoba, która utraciła obywatelstwo polskie przez nabycie obywatelstwa obcego wskutek zawarcia małżeństwa z cudzoziemcem lub w związku z zawarciem takiego małżeństwa, odzyskuje obywatelstwo polskie, jeżeli po ustaniu tego małżeństwa lub jego unieważnieniu złoży przed wojewodą lub konsulem (o właściwości decyduje miejsce zamieszkania składającego oświadczenie o woli nabycia obywatelstwa polskiego) i organ ten wyda decyzję o przyjęciu oświadczenia.

UWAGA

Nabycie obywatelstwa we wszystkich omówionych trybach (poza art. 6 ust. 3 cyt. ustawy) może być uzależnione przez właściwy organ od przedłożenia dowodu utraty lub zwolnienia z obywatelstwa obcego.

Utrata obywatelstwa polskiego

Zagadnienie utraty obywatelstwa polskiego reguluje art. 34 ust. 2 Konstytucji RP oraz ustawa o obywatelstwie polskim. Konstytucja stanowi, że "obywatel polski nie może utracić obywatelstwa polskiego, chyba, że sam się go zrzeknie". Zgodnie z Art. 13 cyt. ustawy obywatel polski traci obywatelstwo polskie na swój wniosek po uzyskaniu zgody Prezydenta RP na zrzeczenie się obywatelstwa polskiego. Zgoda na zrzeczenie się obywatelstwa polskiego udzielona rodzicom rozciąga się na dzieci pozostające pod ich władzą rodzicielską. W przypadku ukończenia przez dziecko 16 lat następuje to jedynie za jego zgodą. Wniosek o wyrażenie zgody na zrzeczenie się obywatelstwa polskiego osoby zamieszkałe w Polsce wnoszą do Prezydenta za pośrednictwem wojewody, a osoby zamieszkałe za granicą - za pośrednictwem konsula.
Szczegółowy tryb postępowania w sprawach o wyrażenie zgody na zrzeczenie się obywatelstwa polskiego oraz wzory zaświadczeń i wniosków określa rozporządzenie Prezydenta RP z dnia 14 marca 2000 roku (Dz.U. Nr 18 poz. 231).
Obywatel polski ubiegający się o wyrażenie zgody na zrzeczenie się obywatelstwa polskiego obowiązany jest złożyć:

1. wniosek o wyrażenie zgody na zrzeczenie się obywatelstwa polskiego,
2. oświadczenie o zrzeczeniu się obywatelstwa polskiego,
3. dokument stwierdzający posiadanie obywatelstwa innego państwa lub przyrzeczenie jego nadania, wydany przez właściwy organ państwa, którego jest obywatelem lub o którego obywatelstwo występuje,
4. oświadczenie, że nie toczy się przeciwko niemu postępowanie sądowe,
5. poświadczoną urzędowo kopię ważnego dokumentu potwierdzającego tożsamość i obywatelstwo wnioskodawcy,
6. własnoręcznie napisany życiorys,
7. odpis aktu urodzenia wydany przez polski urząd stanu cywilnego,
8. odpis aktu małżeństwa wydany przez polski urząd stanu cywilnego lub inny dokument określający stan cywilny,
9. aktualną fotografię formatu paszportowego

Stwierdzenie posiadania lub utraty obywatelstwa polskiego

Zgodnie z art. 17 ust. 4 cyt. ustawy o obywatelstwie polskim posiadanie i utratę obywatelstwa polskiego stwierdza wojewoda. Odmowa stwierdzenia posiadania obywatelstwa polskiego lub jego utraty następuje w drodze decyzji administracyjnej.

O stwierdzenie wystąpić może osoba zainteresowana lub każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie.

Adres do korespondencji:

Departament Obywatelstwa i Repatriacji
ul. Stefana Batorego 5, 02-591 Warszawa
Do zakresu działania Departamentu Obywatelstwa i Repatriacji należy:

1. prowadzenie postępowań w sprawach o nadanie i wyrażenie zgody na zrzeczenie się obywatelstwa polskiego;
2. sprawowanie nadzoru nad postępowaniami o nabycie oraz stwierdzenie posiadania lub utraty obywatelstwa polskiego;
3. prowadzenie postępowań z zakresu repatriacji;
4. sprawowanie nadzoru nad sprawami z zakresu uznania za osobę polskiego pochodzenia oraz uznaniem za repatrianta;
5. rozpatrywanie odwołań od decyzji wydanych na podstawie ustawy z dnia 9 listopada 2000 r. o repatriacji;
6. reprezentowanie Ministra przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym i Naczelnym Sądem Administracyjnym w sprawach z zakresu obywatelstwa i repatriacji;
7. prowadzenie centralnego rejestru danych o nabyciu i utracie obywatelstwa polskiego;
8. prowadzenie centralnego rejestru wniosków, decyzji i postanowień wydanych w sprawach określonych w ustawie z dnia 9 listopada 2000 r. o repatriacji.