Товариство Польської Культури
ім. Міхала Огінського

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 9 listopada 2000r. o repatriacji (Dz. U. z 2000r., Nr 106, poz. 1118; Dz. U. z 2001r., Nr 42, poz. 475) określa zasady nabycia obywatelstwa polskiego w drodze repatriacji, prawa repatrianta, a także zasady i tryb udzielania pomocy repatriantom i członkom ich rodzin.

Do ustawy wydane zostały następujące akty wykonawcze:

• Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 8 marca 2001 r. w sprawie postępowania w sprawach o uznanie za repatrianta (Dz. U. z 2001r., Nr 22, poz. 260.),
• Rozporządzenie Ministra Spraw Zagranicznych z dnia 15 marca 2001r. (w porozumieniu z Ministrem Spraw Wewnętrznych i Administracji) w sprawie szczegółowego trybu postępowania w sprawach o wydanie wizy repatriacyjnej, wzoru wniosku o wydanie wizy repatriacyjnej oraz dokumentów wymaganych do jej wydania (Dz. U. Nr 26, poz. 294),
• Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 28 czerwca 2001r. w sprawie wzorów ewidencji i rejestrów stosowanych w postępowaniu w sprawie repatriacji oraz sposobu przetwarzania danych zawartych w tych ewidencjach i rejestrach (Dz. U. Nr 73, poz. 778),
• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 lipca 2001r. w sprawie szczegółowego trybu postępowania w sprawach podziału rezerwy celowej budżetu państwa, udzielania dotacji gminie, przekazywania staroście środków finansowych na pokrycie wydatków związanych z udzieleniem repatriantom pomocy, zwrotu gminie kosztów poniesionych na pokrycie kosztów remontów lub adaptacji lokali mieszkalnych dla repatriantów oraz wzorów wniosków o udzielenie gminie dotacji (Dz. U. Nr 77, poz. 819).

Do postępowania w sprawach uregulowanych w ustawie stosuje się przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego (j.t. Dz. U. z 2000 r., Nr 98, poz. 1071)

Do postępowania w sprawach należących do właściwości konsulów stosowane są przepisy ustawy z dnia 13 lutego 1984 r. o funkcjach konsulów (Dz. U. z 1984r., Nr 9, poz. 34).
W zakresie nieuregulowanym w ustawie w sprawach o wydanie wizy w celu repatriacji stosowane są przepisy ustawy z dnia 25 czerwca 1997r. o cudzoziemcach (Dz. U. Nr 114, poz. 739 z późniejszymi zmianami).

Procedura repatriacyjna w sprawach wszczętych i nie zakończonych przed dniem wejścia w życie ustawy o repatriacji (tj. przed dn. 1.01.2001r.) prowadzona jest w oparciu o przepisy następujących aktów prawnych:

• Ustawy z dnia 15 lutego 1962r. o obywatelstwie polskim (Dz. U. z 2000r., Nr 28, poz. 353),
• Ustawy z dnia 25 czerwca 1997r. o cudzoziemcach (Dz. U. z 1997r., Nr 114, poz. 739 z późniejszymi zm.),
• Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 23 grudnia 1997r. w sprawie szczegółowych zasad, trybu postępowania oraz wzorów dokumentów w sprawach cudzoziemców (Dz. U. z 1998 r., Nr 1, poz. 1),

Zakres podmiotowy

Za repatrianta ustawa uznaje osobę pochodzenia polskiego, która przybyła do Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie wizy w celu repatriacji z zamiarem osiedlenia się na stałe (Art. 1 ust. 2).

Zgodnie z art. 5, za osobę polskiego pochodzenia ustawa uznaje osobę deklarującą narodowość polską i spełniającą łącznie dwa warunki:

• co najmniej jedno z jej rodziców lub dziadków albo dwoje pradziadków było narodowości polskiej (warunek ten uważa się za spełniony, jeśli ww. przodkowie potwierdzili swoją przynależność do Narodu Polskiego),
• wykaże ona swój związek z polskością, w szczególności przez pielęgnowanie polskiej mowy, polskich tradycji i zwyczajów.

Za osobę polskiego pochodzenia uznaje się również osobę wykazującą związek z polskością i deklarującą narodowość polską, która posiadała w przeszłości obywatelstwo polskie lub co najmniej jedno z jej rodziców lub dziadków albo dwoje pradziadków posiadało obywatelstwo polskie.

Decyzję w sprawie uznania wnioskodawcy za osobę polskiego pochodzenia wydaje konsul.

W drodze repatriacji obywatelstwo polskie nabywa również niepełnoletni pozostający pod władzą rodzicielską repatrianta. W przypadku, gdy repatriantem jest tylko jed no z rodziców, niepełnoletni nabywa obywatelstwo polskie jedynie za zgodą drugiego z rodziców, wyrażoną w oświadczeniu złożonym przed konsulem. 
Nabycie obywatelstwa przez niepełnoletniego, który ukończył 16 lat, może nastąpić jedynie za jego zgodą.

Ustawa przewiduje ponadto możliwość uznania za repatrianta osób, które zamieszkują już na terenie RP (art. 16 i 41). Decyzję o uznaniu za repatrianta wydaje wojewoda. 
Z możliwości uznania za repatrianta może skorzystać osoba polskiego pochodzenia, która:

• przed dniem wejścia w życie ustawy zamieszkiwała na stałe na terytorium, o którym mowa w art. 9 i przebywająca w Polsce na podstawie zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony, udzielonego w związku z pobieraniem nauki w szkole wyższej jako stypendyście strony polskiej na podstawie przepisów o podejmowaniu i odbywaniu studiów przez osoby nie będące obywatelami polskimi (wniosek do wojewody musi być złożony w terminie 12 miesięcy od ukończenia szkoły wyższej), lub
• przed dniem wejścia w życie ustawy o repatriacji nabyła obywatelstwo polskie na podstawie przepisów ustawy z dnia 15 lutego 1962r. o obywatelstwie polskim (Dz. U. z 2000r. Nr 28, poz. 353), a w dniu uzyskania zgody na osiedlenie się na terytorium RP była obywatelem ZSRR lub jednego z państw powstałych po jego rozpadzie (wniosek do wojewody musi być złożony w terminie 12 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy), lub
• przebywa na terytorium RP na podstawie zezwolenia na osiedlenie się i do roku 1991 zamieszkiwała na terytorium, o którym mowa w art. 9 przez co najmniej 5 lat oraz nie zachodzą co do niej okoliczności, o których mowa w art. 8 ustawy (wniosek do wojewody musi być złożony w terminie 12 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy).

Wzór wniosku o uznanie za repatrianta oraz wykaz wymaganych dokumentów określa Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 8 marca 2001 r. w sprawie postępowania w sprawach o uznanie za repatrianta opublikowane w Dzienniku Ustaw Nr 22, poz. 260.

Zgodnie z art. 8 ustawy wiza repatriacyjna nie może być wydana osobie, która:

• utraciła obywatelstwo polskie nabyte w drodze repatriacji na podstawie niniejszej ustawy o repatriacji, lub
• repatriowała się z terytorium RP albo PRL na podstawie umów repatriacyjnych zawartych w latach 1944 - 1957 przez RP albo PRL z Białoruską SRR, Ukraińską SRR, Litewską SRR i ZSRR do jednego z państw będących stroną tych umów, lub
• w czasie pobytu poza granicami RP działała na szkodę podstawowych interesów RP, lub
• uczestniczyła lub uczestniczy w łamaniu praw człowieka.

Zakres terytorialny

Zgodnie z art. 9 ustawy, wiza w celu repatriacji może być wydana osobie polskiego pochodzenia, która przed dniem wejścia w życie ustawy zamieszkiwała na stałe na terytorium obecnej Republiki Armenii, Republiki Azerbejdżańskiej, Republiki Gruzji, Republiki Kazachstanu, Republiki Kyrgyskiej, Republiki Tadżykistanu, Republiki Turkmenistanu, Republiki Uzbekistanu albo azjatyckiej części Federacji Rosyjskiej. Uzasadnieniem takiego rozwiązania jest fakt, iż umowy międzynarodowe dotyczące repatriacji, zawarte przez Polskę w latach czterdziestych, nie objęły Polaków mieszkających w ZSRR, którzy przed 17 września 1939 r. nie mieli obywatelstwa polskiego (w tym osób deportowanych w 1936 roku z Zachodniej Ukrainy do Kazachskiej SSR). Obecny wybór Kazachstanu i innych byłych radzieckich republik Azji Środkowej jako terenu repatriacji ma charakter rekompensaty dla tych osób (lub ich potomków), które nie mogły skorzystać z wcześniejszych akcji repatriacyjnych. Bardzo trudne warunki życia na tych terenach są dodatkowym, niezwykle ważnym argumentem, przemawiającym za umożliwieniem repatriacji stamtąd w pierwszej kolejności. Należy pamiętać, że powyższe ograniczenie nie jest definitywne - zgodnie z art. 10 ustawy Rada Ministrów może określić w drodze rozporządzenia inne państwa lub inne części Federacji Rosyjskiej, których obywatele polskiego pochodzenia będą mogli ubiegać się o wydanie wizy w celu repatriacji, zwłaszcza jeśli są oni dyskryminowani ze względów religijnych, narodowościowych lub politycznych.

Procedura repatriacyjna

Osoba ubiegająca się o wydanie wizy w celu repatriacji składa wniosek o jej wydanie we właściwym ze względu na miejsce zamieszkania Konsulacie RP. Do wniosku należy dołączyć również:

• dwie aktualne, wyraźne fotografie o wymiarach 5 cm x 4 cm, przedstawiające osobę bez nakrycia głowy i okularów z ciemnymi szkłami,
• dowody potwierdzające polskie pochodzenie, określone w art. 6 ustawy o repatriacji,
• inne dowody potwierdzające okoliczności podane we wniosku o wydanie wizy repatriacyjnej.

Należy także przedstawić ważny dokument paszportowy (dzieci, które nie posiadają własnego paszportu powinny być wpisane do dokumentu paszportowego rodziców). Konsul sporządza z tego dokumentu fotokopię i dołącza ją do wniosku o wydanie wizy w celu repatriacji.

Zgodnie z art. 6 dowodami potwierdzającymi polskie pochodzenie mogą być dokumenty, wydane przez polskie władze państwowe lub kościelne, a także przez władze byłego ZSRR, dotyczące wnioskodawcy lub jego rodziców, dziadków lub pradziadków, a w szczególności:

• polskie dokumenty tożsamości;
• akty stanu cywilnego lub ich odpisy albo metryki chrztu poświadczające związek z polskością;
• dokumenty potwierdzające odbycie służby wojskowej w Wojsku Polskim, zawierające wpis informujący o narodowości polskiej;
• dokumenty potwierdzające fakt deportacji lub uwięzienia, zawierające wpis informujący o narodowości polskiej;
• dokumenty tożsamości lub inne dokumenty urzędowe zawierające wpis informujący o narodowości polskiej.

Dowodami potwierdzającymi polskie pochodzenie mogą być również inne dokumenty, a w szczególności:

• dokumenty o rehabilitacji osoby deportowanej zawierający wpis informujący o jej narodowości polskiej;
• potwierdzające prześladowanie osoby ze względu na jej polskie pochodzenie.

Konsul na podstawie przedstawionych dokumentów i faktów ustalonych w trakcie rozmowy z osobą ubiegającą się o wydanie wizy w celu repatriacji oraz innych posiadanych informacji ocenia, czy warunki, o których mowa w art. 5 ustawy są spełnione i wydaje decyzję o uznaniu bądź odmowie uznania wnioskodawcy za osobę polskiego pochodzenia. Następnie przekazuje wniosek o wydanie wizy repatriacyjnej wraz z decyzją o uznaniu wnioskodawcy za osobę polskiego pochodzenia w rozumieniu art. 5 ustawy o repatriacji do Prezesa Urzędu do Spraw Repatriacji i Cudzoziemców, w celu uzyskania zgody na wydanie wizy repatriacyjnej. Po uzyskaniu zgody konsul wydaje wizę repatriacyjną. Wiza jest wklejana do paszportu repatrianta i zachowuje ważność przez 12 miesięcy od dnia wydania.

Aby konsul mógł wydać wizę w celu repatriacji, wnioskodawca musi przedstawić dowód potwierdzający posiadanie przez niego lub zapewnienie mu przez inne osoby lokalu mieszkalnego i źródeł utrzymania w RP, zwanych warunkami do osiedlenia.
Dowodami potwierdzającymi zapewnienie warunków do osiedlenia są najczęściej:

1. uchwała Rady Gminy zawierająca zobowiązanie do zapewnienia repatriantowi lokalu mieszkalnego, lub
2. zaproszenie sporządzone w formie aktu notarialnego wystosowane przez tzw. osobę prawną, czyli np. przedsiębiorstwo, stowarzyszenie, fundację, itp., lub przez najbliższą rodzinę (rodziców, rodzeństwo, dzieci), gwarantujące repatriantowi miejsce zamieszkania po przesiedleniu się do Polski.

Osoby mogące liczyć na pomoc krewnych mieszkających w Polsce oraz osoby, którym pozwala na to sytuacja materialna mogą również przedstawić jako dowód na posiadanie warunków do osiedlenia:

1. akt własności mieszkania w Polsce, lub
2. umowę przedwstępną kupna /sprzedaży nieruchomości oraz posiadanie środków na jej zakup po przybyciu do RP, lub
3. umowę najmu lokalu mieszkalnego.

Źródłem utrzymania może być m.in.:

• wynagrodzenie otrzymywane za pracę w Polsce;
• emerytura lub renta z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych;
• inne środki finansowe (darowizny, pieniądze otrzymane ze sprzedaży mieszkania za granicą, stypendia) pozwalające repatriantowi na zapewnienie utrzymania sobie i rodzinie;

zobowiązanie osoby lub firmy zapraszającej repatrianta do zapewnienia mu utrzymania, pokrywania kosztów leczenia, ubezpieczenia itp., do chwili jego usamodzielnienia się.

Repatrianci w wieku emerytalnym, którzy mają prawo do polskiej emerytury, nie muszą przedstawiać dowodu potwierdzającego posiadanie źródła utrzymania. W dniu 1 stycznia 1999 r. weszła w życie ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 162, poz. 1118 z późn. zm.). Zgodnie z art. 6 ust. 1 tej ustawy, repatriantom w wieku emerytalnym uwzględnia się wszystkie okresy zatrudnienia za granicą i przyznaje się polską emeryturę.

Zgodnie z art. 11 ustawy o repatriacji, osobie, która nie posiada zapewnionego w RP lokalu mieszkalnego i utrzymania, a spełnia pozostałe warunki do uzyskania wizy w celu repatriacji, konsul wydaje decyzję o przyrzeczeniu wydania wizy w celu repatriacji. Za pośrednictwem konsula, kandydat na repatrianta może skorzystać z danych dotyczących lokali mieszkalnych i źródeł utrzymania zamieszczonych w ewidencji prowadzonej przez Prezesa Urzędu do Spraw Repatriacji i Cudzoziemców (baza "Rodak"). Dane te będą w pierwszej kolejności udostępniane osobom deportowanym i prześladowanym z przyczyn narodowościowych lub politycznych, których wiek i zły stan zdrowia uzasadnia szybką repatriację do Polski (Art. 31).

Osoby, przybywające do Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie wizy w celu repatriacji nabywają obywatelstwo z mocy prawa z dniem przekroczenia granicy RP (fakt przekroczenia granicy potwierdza stempel kontroli granicznej).

Po przybyciu na miejsce osiedlenia repatrianci mają obowiązek:

1. zarejestrować w miejscowym Urzędzie Stanu Cywilnego swoje akty stanu cywilnego (urodzenia, ślubu itp.) wraz z ich tłumaczeniem dokonanym przez tłumacza przysięgłego na język polski,
2. zgłosić się do Wydziału Spraw Obywatelskich Urzędu Wojewódzkiego właściwego dla miejsca zamieszkania, aby otrzymać od wojewody poświadczenie obywatelstwa polskiego. Poświadczenie jest wydawane na podstawie paszportu z wklejoną wizą w celu repatriacji oraz po przedstawieniu odpisów aktów stanu cywilnego sporządzonych w polskim USC,
3. złożyć w Urzędzie Miasta lub Gminy wniosek o wydanie dowodu osobistego, zameldować się na pobyt stały oraz wystąpić o nadanie numeru PESEL.

Status członków rodziny repatrianta nie mających pochodzenia polskiego

Zasady pobytu cudzoziemców na terytorium RP określa ustawa o cudzoziemcach z dnia 25 czerwca 1997r. (Dz. U. z 1997r., Nr 114 poz. 739 z późniejszymi zmianami). Zgodnie z ustawą, cudzoziemiec (czyli każdy, kto nie posiada obywatelstwa polskiego) może otrzymać:

• zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony, lub
• zezwolenie na osiedlenie się i na tej podstawie legalnie przebywać na terytorium Polski.

Cudzoziemiec może przekroczyć granicę oraz przebywać na terytorium RP, jeżeli posiada ważny dokument podróży (paszport) oraz wizę, chyba że umowy międzynarodowe zawarte przez Polskę z państwem, którego jest on obywatelem, przewidują częściowe albo całkowite zniesienie obowiązku wizowego. Minister właściwy do spraw wewnętrznych w porozumieniu z ministrem spraw zagranicznych może, w drodze rozporządzenia, zwolnić obywateli jednego lub kilku państw od obowiązku posiadania wizy przy wjeździe na terytorium RP.

Wg stanu na dzień 1 czerwca 2001 roku, posiadanie wizy jest obowiązkowe m.in. dla obywateli:

• Armenii,
• Azerbejdżanu,
• Gruzji,
• Kazachstanu,
• Kirgizji,
• Tadżykistanu,
• Turkmenistanu,
• Uzbekistanu.

Polska zawarła porozumienia o wzajemnym zniesieniu obowiązku wizowego m.in. z Białorusią, Estonią, Litwą, Łotwą, Rosją i Ukrainą, przy czym w niektórych przypadkach tryb przekraczania granicy bez wizy jest ściśle związany z celem podróży.
Status członków rodziny repatrianta, mających inne pochodzenie niż polskie, oprócz ww. ustawy o cudzoziemcach z 1997 r. dodatkowo określa ustawa o repatriacji z dnia 9 listopada 2000r.
Zgodnie z art. 15 ustawy o repatriacji małżonkowi osoby ubiegającej się o wizę w celu repatriacji, nie będącemu osobą pochodzenia polskiego, udziela się zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej.
W odróżnieniu od innych cudzoziemców, członkowie rodziny repatrianta uzyskują zezwolenie na czas oznaczony lub odmowę takiego zezwolenia od Prezesa Urzędu do Spraw Repatriacji i Cudzoziemców za pośrednictwem właściwego konsula.
Wniosek o takie zezwolenie składa się w konsulacie właściwym ze względu na miejsce zamieszkania za granicą i dołącza się do wniosku o wydanie wizy w celu repatriacji składanego przez osobę polskiego pochodzenia.
Cudzoziemcowi, który uzyskał zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony jako członek najbliższej rodziny repatrianta, wydaje się wizę w celu przesiedlenia. Wiza jest ważna 12 miesięcy - w tym czasie powinien nastąpić wjazd do Polski. 
Zgodnie z przepisami ustawy o cudzoziemcach, zezwolenia na zamieszkanie w RP na czas oznaczony udziela się na okres do dwóch lat, z możliwością przedłużenia na kolejne okresy, nie dłuższe jednak niż dwuletnie.
Osoby przebywające w Polsce na podstawie zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony, w odróżnieniu od repatriantów, czyli osób które przybyły do Polski na podstawie wizy repatriacyjnej i nabyły tym samym polskie obywatelstwo, podlegają tym samym ograniczeniom, jakim podlegają inni cudzoziemcy np. w dziedzinie zatrudnienia czy opieki zdrowotnej. Jednakże już po pięciu latach przebywania w Polsce na podstawie zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony, cudzoziemiec może ubiegać się o zezwolenie na osiedlenie się.

Aby starać się o zezwolenie na osiedlenie się, cudzoziemiec musi:

• wykazać trwałe więzi rodzinne lub ekonomiczne z Rzeczpospolitą Polską,
• mieć zapewnione mieszkanie i utrzymanie w Polsce, oraz
• bezpośrednio przed złożeniem wniosku przebywać w Rzeczpospolitej Polskiej co najmniej przez pięć lat na podstawie ważnego zezwolenia zamieszkanie na czas oznaczony.

Zezwolenie na osiedlenie się i kartę pobytu wydaje wojewoda właściwy ze względu na miejsce zamierzonego pobytu (do niego występuje się z wnioskiem w tej sprawie). Karta jest ważna przez 10 lat od daty wydania i po upływie tego okresu podlega wymianie.
Otrzymanie zezwolenia na osiedlenie się wiąże się z przyznaniem cudzoziemcom wielu praw, z których mogą korzystać na równi z obywatelami polskimi. Mogą np. podejmować pracę bez uzyskiwania dodatkowych zezwoleń i zgód oraz korzystać z dostępu do bezpłatnej służby zdrowia.
Po pięciu latach od uzyskania zezwolenia na osiedlenie się cudzoziemcy mogą ubiegać się o nadanie obywatelstwa polskiego przez Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej.
W szczególnie uzasadnionych przypadkach, takich jak: trwałe więzi rodzinne, kulturalne, gospodarcze z Polską oraz posiadanie w kraju źródła stałego utrzymania, Prezydent może odstąpić się od wymogu pięcioletniego przebywania w Polsce i nadać cudzoziemcowi obywatelstwo wcześniej.

Wniosek do Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej o nadanie obywatelstwa składa się za pośrednictwem wojewody właściwego ze względu na miejsce zamieszkania w Polsce.

Pomoc dla repatriantów

Zasady pomocy dla repatriantów i przybyłych wraz z nimi członków najbliższej rodziny określone w ustawie o repatriacji przewidują możliwość udzielenia pomocy w następujący sposób:

1. Pomoc finansowa:
   • zwrot kosztów podróży w postaci ryczałtu (równowartość tej kwoty konsul będzie mógł wypłacić osobie, której wydał wizę repatriacyjną, a która nie posiada wystarczających środków na pokrycie kosztów podróży do RP),
   • zasiłek na zagospodarowanie i bieżące utrzymanie,
   • zasiłek szkolny na pokrycie kosztów związanych z podjęciem nauki w Polsce przez małoletnie dzieci repatrianta.

   Ponadto repatriantowi, który przybył do Polski z terenów azjatyckich byłego ZSRR i poniósł koszty związane z remontem lub adaptacją lokalu mieszkalnego w miejscu osiedlenia się w RP udziela się pomocy ze środków budżetu państwa na częściowe pokrycie poniesionych kosztów. Repatriantowi, który przybył z terenów innych niż ww., wspomniana pomoc może być udzielona, jeśli znajduje się on w szczególnie trudnej sytuacji.

2. Zapewnienie możliwości uczestniczenia w kursach nauki języka polskiego i adaptacji w społeczeństwie polskim.

   Niedostateczna znajomość języka polskiego, brak rozeznania co do podstaw obowiązującego w Polsce porządku prawnego, ekonomicznego, socjalnego utrudnia repatriantom przybywającym z drastycznie innej rzeczywistości społeczno-kulturowej i prawno - ustrojowej adaptację w nowym miejscu zamieszkania. Dzięki kursom języka polskiego oraz kursom adaptacyjnym repatrianci doskonalą swoją znajomość języka ojczystego, poznają historię i kulturę polską oraz dowiadują się o przysługujących im prawach, takich jak:

   • prawo do polskiej emerytury dla osób w wieku emerytalnym;
   • prawo do zaliczenia wysługi lat pracy za granicą do wysokości tejże emerytury jak i wysokości zasiłku dla bezrobotnych;
   • prawo do uczestniczenia w organizowanych przez Urzędy Pracy zajęciach z zakresu przekwalifikowania zawodowego;
   • prawo do preferencyjnego kredytu dla osób pragnących się usamodzielnić zawodowo, itp.

   Osobie, której wydano decyzję o przyrzeczeniu wydania wizy w celu repatriacji, a okoliczności uniemożliwiły jej poznanie języka polskiego, konsul może zapewnić pokrycie kosztów uczestnictwa w kursie języka polskiego.

3. Aktywizacja zawodowa

   Repatrianci stanowią zróżnicowaną grupę osób. Różne jest ich wykształcenie i kwalifikacje zawodowe, co ma ogromny wpływ na możliwości adaptacyjne w społeczeństwie polskim. repatriantów. Z myślą o problemach, z jakimi mogą spotkać się repatrianci poszukujący pracy, ustawodawca przewidział formy tzw. aktywizacji zawodowej repatriantów, zwiększające ich szanse na uzyskanie zatrudnienia. 
   Pracodawca, który zatrudni repatrianta w pełnym wymiarze czasu pracy, może otrzymać od gminy zwrot części kosztów poniesionych na: wynagrodzenia, nagrody i składki na ubezpieczenia społeczne,

   • wyposażenie stanowiska pracy,
   • szkolenie zawodowe repatrianta.

   Zgodnie z intencją ustawodawcy pomoc ta powinna zostać udzielona repatriantowi możliwie szybko - najlepiej w ciągu pierwszego roku od jego przybycia do Polski na podstawie wizy repatriacyjnej.

   Pracodawca powinien wiedzieć, że:

   • podstawą jakiegokolwiek zwrotu kosztów jest umowa zawarta z Zarządem Gminy.
   • aktywizacja zawodowa może być realizowana w ciągu 5 lat od dnia nabycia przez repatrianta obywatelstwa polskiego.
   • przez okres dwóch lat gmina może zwracać pracodawcy koszty ponoszone przez niego z tytułu zatrudnienia repatrianta w pełnym wymiarze czasu pracy (koszt wynagrodzenia, nagród oraz składek na ubezpieczenia społeczne). Warunkiem zwrotu ww. kosztów jest zatrudnienie repatrianta przez co najmniej 48 miesięcy;
   • może również otrzymać zwrot kosztów szkolenia zatrudnionego przez siebie repatrianta, jeśli repatriant nie posiadał żadnych kwalifikacji lub posiada takie, na które nie ma zapotrzebowania na lokalnym rynku pracy. Zatrudnienie przeszkolonego repatrianta przez minimum 24 miesiące jest warunkiem refundacji poniesionych przez pracodawcę kosztów (maksymalna wysokość refundacji to równowartość trzykrotnego miesięcznego wynagrodzenia);
   • można stosować jedną lub kilka wymienionych form aktywizacji zawodowej, jednak łączna kwota związanych z tym wydatków nie może przekroczyć dwudziestokrotnego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia;
   • powyższe formy aktywizacji zawodowej finansowane będą w formie dotacji celowej ze środków wyodrębnionych na ten cel w budżetach wojewodów; te z kolei pochodzą z rezerwy celowej budżetu państwa "Pomoc dla repatriantów".

   Informacje na temat aktywizacji zawodowej repatriantów znajdują się w Rozdziale 6 ustawy z dnia 9 listopada 2000 r. o repatriacji (art. 23 - 28).

Urząd ds. repatriacji i cudzoziemców

Na mocy ustawy z dnia 11 kwietnia 2001 roku o zmianie ustawy z dnia 25 czerwca 1997 r. o cudzoziemcach (Dz. U. Nr 42, poz. 475), z dniem 1 lipca 2001 r. utworzony został Urząd ds. Repatriacji i Cudzoziemców. Urząd został powołany w związku z harmonizacją polskiego prawa z prawem Unii Europejskiej.

Na czele Urzędu stoi Prezes, który skupia w jednym ręku całość spraw związanych z szeroko rozumianą migracją. Prezes Urzędu do Spraw Repatriacji i Cudzoziemców jest centralnym organem administracji rządowej właściwym w sprawach:

• repatriacji,
• wjazdu cudzoziemców na terytorium RP, przejazdu przez to terytorium, pobytu na nim i wyjazdu z niego,
• nadawania statusu uchodźcy i udzielania cudzoziemcom azylu,
• związanych z obywatelstwem polskim.

Prezesa powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów, na wniosek Ministra Spraw 
Wewnętrznych i Administracji.
Adres do korespondencji:
Urząd do Spraw Repatriacji i Cudzoziemców
ul. Koszykowa 16
00-564 Warszawa